Wrak Jan Heweliusz

Zatonięcie promu Jan Heweliusz w dniu 14 stycznia 1993 r. było największą katastrofą na polskim morzu w historii powojennej Polski.

Prom został zbudowany w 1977 r. w stoczni Trosvik w Norwegii na zlecenie Polskich Linii Oceanicznych. Został nazwany „Jan Heweliusz” na cześć gdańskiego astronoma. Prom pracował na linii Świnoujście – Ystad, gdzie regularnie przewoził samochody ciężarowe i kolejowe wagony towarowe.

Do zatonięcia promu doszło podczas potężnego sztormu 14 stycznia 1993 r. około godziny piątej nad ranem. Prom Jan Heweliusz płynął wtedy ze Świnoujścia do Ystad, a jego wyjście z portu odbyło się z opóźnieniem z powodu konieczności naprawienia furty rufowej. Przewoził na swoim pokładzie 28 ciężarówek i 10 wagonów towarowych z towarem takim jak: papier, meble, naczynia, stal, aluminium, odzież, ziarno słonecznikowe i in.

Kiedy prom znajdował się w pobliżu przylądka Arkona położonego na niemieckiej wyspie Rugia, napotkał na sztorm, podczas którego prędkość wiatru dochodziła do 180 km/h. Przechył statku rozpoczął się ok. godz. 4:10, a o godzinie 4:36 wzrósł do 35°. Około godziny 4.30 kapitan nakazał załodze opuścić statek. Ostatecznie prom obrócił się do góry dnem o godz. 5:12.

Mimo że większość załogi przeżyła katastrofę, część z nich zginęła potem w wodzie z zimna. Woda mogła mieć wtedy temperaturę 2 stopni Celsjusza.

Również błędy popełnione przez służby ratownicze przyczyniły się do zwiększenia liczby ofiar (jak np. spuszczenie siatki osobom przebywającym na tratwach ratunkowych, po której miały się wspiąć na statek ratunkowy. Osoby te nie były w stanie utrzymać się na siatce ze względu na przemarznięte dłonie i wpadły do wody, po czym zatonęły).

W katastrofie zginęło 55 osób, w tym 20 marynarzy i 35 pasażerów. Uratowanych zostało 9 marynarzy. Liczba osób uznanych za zaginione waha się od 6 do 10.

Nurkowanie na wraku Jan Heweliusz

Wrak spoczywa na lewej burcie, na głębokości 24 m.
Według opinii wielu nurków najlepszym okresem do odwiedzenia wraka jest okres od jesieni do późnej wiosny (ze względu na dobrą widoczność w tym czasie w Bałtyku, która może dochodzić wtedy do 15 m).
Zakazana jest zbyt głęboka penetracja pokładu kolejowego promu, jednak wpływając na ten pokład od strony rufowej można zajrzeć do maszynowni. Oczom naszym ukazuje się wtedy straszny widok zmasakrowanych w wyniku katastrofy samochodów ciężarowych i wagonów kolejowych.

Źródła informacji zawartych w tekście:
https://www.nurkomania.pl/nurkowisko_heweliusz.htm
https://pl.wikipedia.org/wiki/Katastrofa_promu_Jan_Heweliusz
https://wrakibaltyku.pl/pl/wraki/58,jan-heweliusz-58.html