Nurkowie sprzątają jeziora – Mateusz Farynowicz

Czy poranna kawa może uruchomić lawinę dobrych zmian? Dla Mateusza – jak najbardziej. W tym odcinku rozmawiam z nim o akcji sprzątania Jeziora Kierskiego, którą sam zainicjował i w którą wciągnął lokalną społeczność nurków. To nie tylko nurkowanie po śmieci, ale też budowanie wspólnoty, edukacja i odrobina zdrowej rywalizacji. Mówimy o wsparciu miasta, nagrodach, bezpieczeństwie i o tym, jak nawet osoby z niewielkim doświadczeniem mogą zanurzyć się w coś większego niż tylko woda. Bo czyste jeziora nie robią się same.
Obejrzyj odcinek
Przeczytaj podcast
Kamil:
[0:15] Cześć Mateusz.
Mateusz:
[0:15] Cześć Kamil.
Kamil:
[0:16] Gdzie ostatnio nurkowałeś?
Mateusz:
[0:17] Ostatnio? To chyba na warsztatach, na termach maltańskich.
Kamil:
[0:21] Naprawdę? Tak. Tam jeszcze jest woda? Bo ja czasem chyba na wakacje widziałem, że spuszczają.
Mateusz:
[0:25] Wiesz co, to chyba mówimy o czym innym, bo mówimy… O basenie. Tak, o basenie, bo to są dwa zbiorniki, wiesz Kamil.
Kamil:
[0:32] No właśnie, nie z Poznania, z Łodzi.
Mateusz:
[0:34] Chociaż nazwa jest ta sama.
Kamil:
[0:35] No dokładnie. Ja właśnie co tam chciałem być na Malcie, tak? Tak, Malta. To tam wody nie ma.
Mateusz:
[0:40] Jak nie ma?
Kamil:
[0:41] No spuszczają chyba na wakacje.
Mateusz:
[0:42] Wiesz co, spuszczają tą wodę raz na jakiś czas. Tak, generalnie jest taka,
Mateusz:
[0:46] jakby nie znam dokładnie szczegółów tej akcji, ale wiem, że takie rzeczy się dzieją.
Kamil:
[0:50] No dobra, dzisiejszy temat odcinka sprzątanie jeziora. Tak. Tutaj w Poznaniu czy w okolicy?
Mateusz:
[0:55] To jest generalnie jezioro okierskie, które należy do Poznania, więc i tak i nie. Obie odpowiedzi są poprawne.
Kamil:
[1:04] Dokładnie. Kawa z mlekiem czy bez? Tak. Tak. No dobra, skąd w ogóle pomysł na posprzątanie jeziora?
Mateusz:
[1:12] Wiesz co, pomysł się urodził bardzo spontanicznie. Któregoś dnia po prostu siedziałem w domu, rano wstałem, piłem kawę i napisałem na grupie tutaj Centrum Nurkowego, słuchajcie, czy może by fajnie było zorganizować taką akcję? No i spotkałem się z pozytywnymi odpowiedziami, że tak, to jest super, świetna inicjatywa, ale że generalnie bym musiał to zrobić w miarę samodzielnie. No i tak pomysł urodził się bardzo spontanicznie. Stwierdziłem, że będzie to fajna okazja po prostu do zrobienia czegoś fajnego przede wszystkim w świecie nurkowym, ale i również dla społeczeństwa.
Kamil:
[1:43] Zdecydowanie, no bo w Jeziorach jest dużo śmieci. Ostatnio rozmawiałem z Arturem z Artdive na temat Zakrzówka, ile tam śmieci jest po wybudowaniu tych platform.
Mateusz:
[1:51] Słuchałem trochę tego odcinka.
Kamil:
[1:52] No właśnie, to teraz rozumiem, że będzie podobna akcja tutaj, w Poznaniu lokalna. Będziemy sprzątać jeziorko.
Mateusz:
[1:58] Tak, Jezioro Kierskie.
Kamil:
[1:59] Bardzo ładne to jest jezioro?
Mateusz:
[2:01] Wiesz co, tak, stosunkowo ma bardzo fajną plażę. Jest też w Molow chyba, często uczęszczane. No i przede wszystkim jest to zbiornik, który jest w Poznaniu oblegany w sezonie, w szczycie sezonu, w wakacje. Codziennie bardzo mnóstwo ludzi tam przebywa. Przychodzi, wiesz,
Mateusz:
[2:19] kąpie się, spędza czas, pali grille, no więc siłą rzeczy też jest mocno zaśmiecone.
Kamil:
[2:24] No i jako społeczność nurkowa wpadliście na pomysł posprzątamy to. Czy miasto Was wspiera, czy to jest taka inicjatywa? Robimy sami. Tak.
Mateusz:
[2:31] Generalnie zaczęło się od tego, że inicjatywa poszła od nas. No i zaczęliśmy pozyskiwać jakby trochę sponsorów, trochę jakby organizacji, które mogłyby nam pomóc, więc miasto Poznań też również będzie w tym partycypować, to jest miasto Poznań Wydziału Gospodarki Komunalnej. Wspiera nas w postaci odebrania przede wszystkim tych śmieci.
Kamil:
[2:51] No właśnie, żeby nie zostawić ich na plaży, rozumiem, nie?
Mateusz:
[2:53] Tak, żeby z powrotem nie wpadły do wody.
Kamil:
[2:56] Nie? Żeby potem znowu sprzątać.
Mateusz:
[2:58] Słuchaj, świetny pomysł, koło się napędza, nie?
Kamil:
[3:01] Dokładnie, nie? No.
Mateusz:
[3:02] Więc tak. I tutaj poza tym, że te śmieci odbiorą, no to jeszcze dostarczą jakby sprzęt, rękawiczki do pomocy osobom, które będą sprzątać na powierzchni. No bo jakby sama akcja nie tylko będzie opiewać na zbieraniu śmieci spod wody, ale i również okolicy w ramach Dnia Ziemi. Bo Dzień Ziemi jest 22.
Mateusz:
[3:22] Jakby nam nie udało się wtedy to zrobić, bo są święta, jakieś inne eventy, więc robimy to 12 kwietnia.
Kamil:
[3:28] Super. Czyli będzie sprzątanie na ziemi, czy osoby też nie nurkujące mogą przyjść i pomóc.
Mateusz:
[3:33] Jasne, wydarzenie jest otwarte dla wszystkich, starych, młodych, nie nurkujących, jak i nurkujących. Jakby zespoły nurkujące, no oczywiście będą sprzątać to, co jest pod wodą. Osoby, które będą chciały przyjść, pomóc z poznania, z okolicy. Wydarzenie jest otwarte dla wszystkich.
Kamil:
[3:51] Dobra, powiedz mi, czy jakiś specjalistyczny sprzęt będzie potrzebny do wyciągania śmieci, czy raczej to, co złapiesz w rękę, to wyrzucasz na zewnątrz? Jak to w ogóle wygląda, tak? Czy ładujesz w kieszenie do suchara, bo nie sprzątałem jeszcze pod wodą, znaczy wyobrażam sobie jak to działa, ale słuchaczom mogłem jeszcze nie wiedzieć. Czy jakimś wózkiem, ze śmieciami jeździcie po dnie, jak to działa?
Mateusz:
[4:12] Tutaj kolega z centrum nurkowego chciał załatwić dźwig, ale no niestety się nie udało.
Kamil:
[4:17] Znaczy, że chcesz wyciągnąć?
Mateusz:
[4:19] Nie, tak szczerze wygląda to mniej więcej tak, że zamówiliśmy takie worki raszkowe, raszlowe, dokładnie nie pamiętam tej nazwy, natomiast są to worki tak jakbyś kupował ziemniaki, Takie sioteczkowe. Generalnie zespoły, które będą nurkować, dostają takie woreczki, no i to, co znajdą, będą w te woreczki wrzucać i nie potrzeba do tego super specjalistycznego sprzętu poza własnych rąk. No i tak to się odbywa.
Kamil:
[4:44] Rozumiesz, że raczej suchy skafander, bo to będzie zimne jeziorko?
Mateusz:
[4:48] Wiesz co, mamy kilka osób zgłoszonych, które będą nurkować w piance, ponieważ nie mają uprawnień do nurkowania w suchym skafandrze. Natomiast większość osób raczej pewnie będzie nurkować w suchym.
Kamil:
[5:00] Czyli tak naprawdę faktycznie dla wszystkich, nawet jak masz OWD, cokolwiek, możesz przyjść i pomóc.
Mateusz:
[5:06] Minimalne uprawnienia to jest open water diver.
Kamil:
[5:09] No i chęci.
Mateusz:
[5:11] I chęci przede wszystkim, tak.
Kamil:
[5:12] Spodziewacie się dużo śmieci?
Mateusz:
[5:16] Ciężko powiedzieć jakby patrząc na to, że nasze jezioro Kierskie jest bardzo oblegane, no myślę, że ilość może być może być spora ale też na pewno spodziewamy się dużej ilości ludzi, przede wszystkim no powiedz mi.
Kamil:
[5:30] To w ogóle jezioro jest dosyć głębokie, płytkie
Mateusz:
[5:33] Nie znam dokładnie średniej głębokości, ale obszar, w którym będziemy sprzątać, to jest gdzieś mniej więcej do 10-12 metrów.
Kamil:
[5:40] Okej, czyli tak znowu, że granica OWD. Tak, tak. Czyli dla każdego, kto zaczął nurkowanie, chce coś fajnego zrobić, może przyjechać.
Kamil:
[5:46] Tak. O której to będzie godzinie? Cały dzień?
Mateusz:
[5:49] Wiesz co, startujemy mniej więcej około godziny dziewiątej. Będzie jakieś oficjalne przywitanie, rozpoczęcie eventu. Na pewno kawa, herbata. Będziemy chcieli zrobić briefing dla nurków, połączyć ich w pary. mniej więcej zgodnie z uprawnieniami i tak dalej, po czym jakby zespoły będą, jakieś pójdą do wody, no to my będziemy odpowiadać za całą jakby logistykę, żeby to się wyjdą, oczywiście im pomóc, wiadomo rukowanie sport partnerski, mniej więcej, myślimy, że około godziny 14, 14.30 skończymy jakimś takim oficjalnym ogniskiem podziękowaniem dla przede wszystkim też sponsorów.
Kamil:
[6:25] Powiedz mi generalnie, jakbym chciał się wybrać na to sprzątanie, to muszę zabierać swój sprzęt typu gazy, nasze skafady raczej tak, ale automaty, nie wiem, itd. Czy jest możliwość od was iść wypożyczenia? Powiedzmy nurkuję, nie mam jeszcze swojego sprzętu, no a chciałbym wziąć po prostu udział.
Mateusz:
[6:43] Jasne. Wiesz co, dla pierwszych dziesięciu osób tutaj Centrum Nurkowe Płetwa zapewnia w pełni za darmo, totalnie za free sprzęt wszelkiego rodzaju, czyli automat, cały sprzęt, maska, wszystko.
Kamil:
[6:57] I ten worek na ziemniaki.
Mateusz:
[6:58] I worek na ziemniaki, dokładnie. Natomiast co do osób, które nie zdążyły się zapisać, ale mają swój sprzęt, bo też mamy trochę takich osób, które przyjadą ze swoim sprzętem, ładowanie butli mają za darmo. Tutaj będziemy mieli mobilny kompresor, którym będzie można nabić butle sobie na miejscu.
Kamil:
[7:16] Czyli tak naprawdę będzie można więcej niż pewnie jedno nurkowanie wykonać spokojnie.
Mateusz:
[7:19] Tak, planujemy dwa nurkowania zrobić.
Kamil:
[7:21] To brzmi super. Rozmawiałem kiedyś z kolegą, który organizował takie sprzątanie śmieci, ale już na Malcie i tam wyciągali opony od traktora. Tak, gdzie nie ma wody. To ta Malta wyspa, gdzie jest woda, to tam wyciągali ciężki znowu sprzęt, więc zastanawiam się jak to będzie tutaj, czy raczej skupić się na takich butelkach, puszkach itd.
Mateusz:
[7:42] Myślę, że tak, raczej w większości. Papiery, po snickersach pewnie.
Kamil:
[7:49] Nie wiem, nie znam tego akwenu, a jakbyście znaleźli sieci kłusownicze może? rzeczy po rybakach i tak dalej, po wędkarzach.
Mateusz:
[7:59] Ciężko mi powiedzieć. Pewnie zakładam, że mogłoby to wyglądać w taki sposób, że gdyby coś takie zostało znalezione, na pewno prosilibyśmy o poinformowanie nas na początku i potem zdecydowalibyśmy tak naprawdę, czy będziemy podejmować jakąś akcję, czy będziemy powiadamiać inne służby ku temu, żeby…
Kamil:
[8:14] A spodziewacie się znalezienia czegoś niebezpiecznego?
Mateusz:
[8:18] Wiesz co, nie, ale było kiedyś takie przedsięwzięcie, że znaleziona została bomba w wieżerze kierskim.
Kamil:
[8:23] O, widzisz.
Mateusz:
[8:24] Tak. I została też zdetonowana tutaj.
Kamil:
[8:26] Ale nie przez Was.
Mateusz:
[8:28] Jak nie przez nas?
Kamil:
[8:28] Znaczy, Wy detonowaliście?
Mateusz:
[8:30] Nie, my nie detonowaliśmy. Ale została znaleziona tutaj przez jednego z członków Centrum Nurkowego.
Kamil:
[8:35] No i teraz się znają, czy trzymać ksiłki, że znajdziecie kolejną, czy jednak skupić się na butlach, tylko w butelkach, nie?
Mateusz:
[8:41] Wolałbym jednak nie.
Kamil:
[8:43] No tak, to może być.
Mateusz:
[8:43] Niesie to za sobą bardzo duże ryzyko i to jest bardzo niebezpieczna akcja. Jest bardzo skomplikowana przede wszystkim. No tak.
Kamil:
[8:51] A powiedz mi, dużo osób jest chętnych w ogóle wsiąść udział w takim wydarzeniu?
Mateusz:
[8:55] Wiesz co, spotykamy się z bardzo fajnym odbiorem. Generalnie dużo ludzi pisze, że to jest super inicjatywa, że bardzo fajna akcja, że trzymają kciuki, udaje nam się naprawdę załatwić fajnych tutaj sponsorów, ludzi, którzy nam pomagają w tym wszystkim. Tak jak wspomniałem, spodziewamy się sporej ilości osób, natomiast aktualnie około 150-170 osób jest zainteresowanych na Facebooku, z czego tam około 30-45 bierze udział, na zasadzie ma kliknięte, że przyjdę, że jestem.
Kamil:
[9:30] To powiem tak, to naprawdę duża grupa osób. Tak. Liczyłem, że będzie z 10 osób, a tu jak jest tyle zainteresowanych, to naprawdę dużo osób. Logistyka tego będzie ogromna w ogóle.
Mateusz:
[9:40] Jest to dość spore wyzwanie.
Kamil:
[9:42] Zwłaszcza odbiór tych śmieci, że support powierzchniowy, który to wszystko zbiera.
Mateusz:
[9:46] Jest sporo roboty takie związanej przede wszystkim z informacjami, ze zgrywaniem czegoś w terminie, z załatwianiem różnych rzeczy. Jest sporo pracy z tym.
Kamil:
[9:57] Ciekawe mnie to osoby, które w piance będą nurkować. Czy są przygotowane termicznie dosyć mocno?
Mateusz:
[10:01] Pytali jaka temperatura wody. No gdzieś mniej więcej 7 stopni.
Kamil:
[10:05] Okej. Nie to, żebym nie zachęcał, ale ciepło się ubrać po wyjściu z wody, nie?
Mateusz:
[10:12] Wiesz co, nurkowałem kiedyś w temperaturze średniej 5 stopni w piątce 7,5 mm z dociepleniem no udało się.
Kamil:
[10:19] A jak ma temperatura na powierzchni wtedy?
Mateusz:
[10:21] Na temperatura powierzchni była 14, 16 mniej więcej.
Kamil:
[10:24] Ja kiedyś wpadłem na pomysł, żeby zimą w piątce zanurkować.
Mateusz:
[10:27] Znam też takich.
Kamil:
[10:28] Pod lodem było spoko, dopóki nie wyszedłem trzeba było się przebrać.
Kamil:
[10:32] Jeszcze wiatr zawiał, więc support powierzchniowy, niech rozpali ogniska, grillę.
Mateusz:
[10:36] Tak, będziemy nad tym czuwać, zdecydowanie.
Kamil:
[10:38] To jest jedna z ważniejszych rzeczy, że w takim w takim zimnym nurkowaniu. Ciepła herbatka. Więc właśnie też zapraszamy osoby, które nie nurkują, bo mogą naprawdę mega, mega pomóc w tym wydarzeniu. Fajnie, jakby tutaj pewnie dokumentacja fotograficzna spod wody była zrobiona. Będą fotografowie nurkowi?
Mateusz:
[10:56] Tego nie wiemy.
Kamil:
[10:58] Wyobrażam sobie, że fajnie by było zobaczyć przed i po na przykład, co leżało na dnie.
Mateusz:
[11:03] Dzięki za pomysł, może spróbujemy to zorganizować.
Kamil:
[11:06] I wtedy może pokazać, że tak było, tak jest, my robimy dobrą robotę. Jak się to wydarzenie udało, to jest pierwszy raz kiedy to robicie.
Mateusz:
[11:12] Wiesz co, były takie organizowane wydarzenia już wcześniej, ale generalnie tak.
Kamil:
[11:19] Może warto odniesieć o cyklicznym sprzątaniu.
Mateusz:
[11:21] Wiesz co, jest taki pomysł, żeby pozyskiwać ludzi, którzy chcą się w tym aktywizować, którzy chcą pomagać i chcielibyśmy, żeby przynajmniej raz w roku właśnie, może wiosną, może jesienią, jakby nie wiemy do końca, ale chcielibyśmy to na pewno cyklicznie organizować, żeby takie wydarzenie wpisało się może trochę w miasto Poznań, w to, że chcemy to robić właśnie i taką coroczną tradycją, a może nawet uda się gdzieś kiedyś w przyszłości wyjść poza tutaj strefę Wielkopolski, może gdzieś dalej, no zobaczymy.
Kamil:
[11:55] Zapraszam do Łódzkiego, do Łodzi, na wapienniki sulejowskie. Zawsze się coś znajdzie do poczyszczenia, że tak powiem. Jezioro jest dosyć dużym pewnie akwenem, tak? To nie jest jak basen, że jest jedno wejście.
Mateusz:
[12:07] Nie, jest kilka plaż.
Kamil:
[12:08] Tak. No właśnie, to w którym miejscu będziecie się zbierać, żeby osoby tam trafiły, tak?
Mateusz:
[12:12] Wiesz co, to jest plaża, to się nazywa Molo w Chybach i to jest plaża Molo Chyby po prostu.
Kamil:
[12:16] Czyli takie najbardziej lokalne, znane miejsce, bym powiedział, tak?
Mateusz:
[12:19] Myślę, że jest jednym z najbardziej znanych tutaj w okolicy.
Kamil:
[12:24] Czyli tam będzie zbiórka o godzinie?
Mateusz:
[12:27] Tak, o 9.00 startujemy. Tam będzie się wszystko odbywać.
Kamil:
[12:30] Tam będzie baza, tam będą osoby, które chcą… A jak ktoś przyjedzie, nie wiem, o 12.00, bo na 9.00 za wcześnie…
Mateusz:
[12:37] No to będzie być może mógł wziąć udział w drugim nurkowaniu, natomiast mamy ściśle określony harmonogram i chcielibyśmy się raczej go trzymać. No bo jakby wiadomo, w nurkowaniu też musimy to wszystko trzymać w ryzach, żeby… No tak, bezpieczeństwo, briefingi.
Kamil:
[12:49] Dokładnie. Dużo osób, duży harmider może się okazać.
Mateusz:
[12:52] Może się okazać.
Kamil:
[12:53] W ogóle jak miasto zareagowało na taki pomysł? Byli sceptyczni, czy wow, super pomysł?
Mateusz:
[12:58] Nie, miasto bardzo pozytywnie zareagowało. Generalnie oni też organizują w związku ze sprzątaniem świata w kwietniu innych różnych eventów, natomiast dużo innych różnych eventów, ale powiedzieli, że, super akcja i że jeżeli będziemy organizować takie wydarzenia cyklicznie, to chcieliby się nawet bardziej zaangażować w jakąś pomoc. No na ten moment jakby mają taki zakres wsparcia, o jakim powiedziałem, taki przyjęli, natomiast powiedzieli, żeby się z nimi kontaktować jakby zawsze w tej kwestii i że są super chętni do pomocy.
Kamil:
[13:31] Powiedz mi, czy taka osoba, która po raz pierwszy, nie wiem, przyjdzie sprzątać, powiedzmy, czy ona powinna się, nie wiem, czegoś obawiać, czy raczej właśnie taki owudziak, może spokojnie pójść i wam pomóc. No wiesz, dużo jest zawsze obaw ludzi, czy ja dam radę, czy będą miały wyciągnąć ten worek, jak tam naładuję za dużo, nie wiem, butelek, puszek, czy dam radę się wynurzyć, czy się nie zaplączę gdzieś. Ludzie mają różne, że tak powiem, obawy. Do tej pory było, pamiętam, fajnie, nurkowaliśmy, był instruktor nurkowania, który nas prowadził, no a teraz chciałbym się zaangażować, ale nie jestem pewien, tak? Czy będą tam też osoby niedoświadczone, które pod wodą poprowadzą świeżaków, którzy będą mogli pomóc w sprzątaniu?
Mateusz:
[14:12] Wiesz co, mamy kilka osób już zgłoszonych z kursem Open Water, także tak jak wspomniałem, wydarzenie jest otwarte dla wszystkich. Zakładamy, że ktoś jak ma Open Water to potrafi nurkować pod tą wodą, czuje się w miarę ok, ale też pamiętam po sobie, Ja miałem ukończony swój kurs Open Water Diver, to ścieżka, żeby złapać tą pływalność, żeby złapać ten trym i tak dalej, troszkę dotrwało. Natomiast nie będziemy na pewno drukować głęboko, przede wszystkim, więc będzie bezpiecznie. Będziemy się starali łączyć w pary tak osoby, żeby ktoś, kto jest mniej doświadczony, dostał osobę, która jest bardziej doświadczona i spokojnie, bez obaw, mogli wyciągnąć te śmieci i fajnie się przy tym bawić. Przede wszystkim ideologicznie chcemy, żeby to wydarzenie było po prostu miłym, przyjemnym czasem do takiej integracji środowiska nurkowego i ogólnie całej tutaj okolicy miasta Poznania i wszystkich partnerów.
Kamil:
[15:04] A planujecie jakąś grywalizację, który nurek wyciągnie najwięcej kilo śmieci?
Mateusz:
[15:07] Wiesz co, tak, jest taki pomysł. Próbujemy załatwić troszkę gadżetów od sponsora. Będzie waga i planujemy nagrodzić najlepszą, nie wiem, może jednego, może trójkę z osób, które wyciągną najwięcej właśnie w kilogramach, nie w gramach, no bo to ciężko.
Kamil:
[15:23] No i grywalizacja jest spoko, bo to naprawdę motywuje ludzi. No pewnie, że tak. Ale od razu odradzam rzucanie własnych tych ciężarków na wagę, żeby oszukać, nie? Pierwsza moja myśl, nie? Balast na wagę.
Mateusz:
[15:34] Nie wchodzi w grę.
Kamil:
[15:35] Dokładnie, nie? Support powierzchniowy będzie pilnował.
Mateusz:
[15:38] Zdecydowanie. Mamy solidnych jurorów.
Kamil:
[15:42] Dobra. Przypomnij mi, kiedy to się odbędzie? Słuchaj.
Mateusz:
[15:45] 12 kwietnia 2025 roku bieżącego Poznań Molochyby.
Kamil:
[15:51] I zapraszamy wszystkich, którzy chcą pomóc oczyścić jezioro, w którym nurkuje się.
Mateusz:
[15:57] Też się nurkuje, pewnie. Nurkować można wszędzie, nie? W zasadzie. Ograniczeń nie ma, nie? Podobne ograniczenia istnieją tylko w głowie.
Kamil:
[16:05] Dokładnie, ale fajnie by było nurkować w czystym środowisku.
Mateusz:
[16:08] To prawda.
Kamil:
[16:09] Więc mam nadzieję, że akcja się uda i będzie robiona w takim razie cyklicznie. To co, powodzenia w takim razie.
Mateusz:
[16:14] Dzięki śliczne.
Kamil:
[16:15] Jak mi się uda, to przyjadę w takim razie.
Mateusz:
[16:17] Zapraszamy serdecznie.
Kamil:
[16:18] Dzięki. Cześć. Dziękujemy za wysłuchanie odcinka. Każde odtworzenie, każde udostępnienie, polubienie czy komentarz to dla nas bardzo cenne wsparcie. A jeśli podoba Ci się nasza twórczość, możesz wesprzeć nas w serwisie Patronite. Mamy nadzieję, że zechcesz przyłączyć się do współtworzenia spod wody i dorzucić swoją cegiełkę do tego projektu.